«Αγάπα κάποιον που να σε κοιτάει σαν να είσαι κάτι μαγικό», είχε πει η Φρίντα Κάλο η οποία γεννήθηκε σαν σήμερα στις 6 Ιουλίου του 1907. Έζησε μια ζωή σαν όνειρο αλλά και σαν εφιάλτη. Αγάπησε και αγαπήθηκε πολύ. Η ζωή την ευλόγησε με ένα σπάνιο ταλέντο και ένα αδάμαστο πνεύμα και την καταράστηκε με ένα χτυπημένο, ταλαιπωρημένο, σώμα που δοκιμάζονταν από τα έξι της χρόνια.
Η πιο διάσημη γυναίκα ζωγράφος του 20ου αιώνα γεννήθηκε μια ημέρα σαν σήμερα. Επαναστάτρια, φεμινίστρια, αγωνίστρια και πολλά, πολλά άλλα. Μια γυναίκα που πάλεψε και κατάφερε να πετύχει στη ζωή της παρά τα όσα μεγάλα εμπόδια της έβαλε η ζωή.
Στην ηλικία των έξι ετών αρρώστησε από πολιομυελίτιδα με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο.
Παρακολούθησε την Escola Preparatoria κι ήταν ένα από τα 35 κορίτσια ανάμεσα σε 2000 άτομα που είδε για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα να ζωγραφίζει τους τοίχους της θρυλικής σχολής.
To 1925, ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Υποβλήθηκε σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων και έκτοτε η ζωή της σημαδεύτηκε από πόνο και θλίψη.
Τότε, ήταν που η Κάλο ανακάλυψε τη δύναμη της τέχνης. Το 1926, ενώ ανάρρωνε από το ατύχημα η Φρίντα Κάλο ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής.
Με ένα αυτοσχέδιο καβαλέτο, κατασκευή του πατέρα, της ξόρκιζε τον πόνο μέσα από τη ζωγραφική. Τον περισσότερο καιρό ζωγράφιζε τον εαυτό της.
Στο έργο της «Σπασμένη Κολώνα» αποτυπώνεται το σώμα της να είναι ανοιγμένο στα δύο σαν χαράδρα και μια σπασμένη κολώνα να είναι η σπονδυλική της στήλη, έτοιμη να καταρρεύσει σε ερείπια. Το σώμα της είναι γεμάτο καρφιά και κάτω από τη μέση τυλίγεται με ένα ύφασμα σαν σάβανο. Τα μαλλιά της είναι λυτά και στο πρόσωπο της τρέχουν λευκά δάκρυα.
«Σπασμένη Κολώνα»
«Πόδια, γιατί σας χρειάζομαι, αφού έχω φτερά να πετάω;», έχει πει.
Καθ΄ όλη τη διάρκεια της καριέρας της η Κάλο ζωγράφισε 143 πίνακες, με τους 55 να αποτελούν αυτοπροσωπογραφίες.
Η οικογένειά της, καθώς δεν μπορούσε να υποστηρίξει την καλλιτεχνική της δραστηριότητα οικονομικά, την προέτρεψε να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής.
Το 1929, έδειξε τη δουλειά της στον Ντιέγκο Ριβέρα, τον οποίο είχε γνωρίσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Μεξικού που σύχναζε. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκαν.
Μετά τον γάμο της με τον Ριβέρα το 1929, η Κάλο άλλαξε το προσωπικό και καλλιτεχνικό της ύφος.
Άρχισε να φορά την παραδοσιακή αμφίεση των ιθαγενών Τεχουάνα, που έγινε το σήμα κατατεθέν της: Λουλουδάτο κεφαλομάντηλο, χαλαρή μπλούζα, χρυσά κοσμήματα και μακρόστενη πτυχωτή φούστα.
Το ίδιο και η ζωγραφική της, έγινε πιο επίπεδη και περισσότερο αφηρημένη από την προηγούμενη, με έντονο το στοιχείο της μεξικάνικης λαϊκής τέχνης.
Ο Ριβέρα ήταν ήδη αναγνωρισμένος ζωγράφος και οι τοιχογραφίες του είχαν μεγάλη ζήτηση στις Η.Π.Α.. Το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και αργότερα στο Ντητρόιτ.
Από το 1930 έως το 1933 το ζευγάρι έζησε στις ΗΠΑ, όπου ο Ριβέρα είχε λάβει παραγγελίες από διάφορες πόλεις για να ζωγραφίσει τοιχογραφίες. Κατά την διάρκεια της παραμονής της η Κάλο είχε δύο δύσκολες εγκυμοσύνες που κατέληξαν σε αποβολές.
Μετά από μια αποβολή στο Ντιτρόιτ και αργότερα το θάνατο της μητέρας της, η Κάλο ζωγράφισε μερικά από τα πιο οδυνηρά έργα της.
Στα έργα της κυριαρχούν τα έντονα χρώματα αποτέλεσμα της πολυπολιτισμικότητας του Μεξικού. Επηρεάζεται από τον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό. Στην Ευρώπη μιλάνε όλοι για τη μεξικανή ζωγράφο με τα σμιχτά φρύδια και το εκρηκτικό ταπεραμέντο που οι πίνακες της βοούν από τη σεξουαλικότητα της.
Η Κάλο αφήνει πίσω της την προκολομβιανή εποχή παραμένοντας πιστή στην τάση της mexicanidad, τη μεξικανική κουλτούρα που ανθούσε εκείνη την περίοδο.
Συχνά οι πίνακές της επηρεάζονται από τα δημοφιλή λαϊκά χριστιανικά τάματα (retablos) και αποτελούν ευχαριστία στην Παρθένο Μαρία για την πραγματοποίηση μιας ευχής.
Ο γάμος της με τον Ντιέγκο Ριβιέρα όμως τη βυθίζει ακόμα περισσότερο στην απόγνωση.
Οι εξωσυζυγικές σχέσεις του Ριβιέρα την εξαντλούν αλλά ακόμα και τότε δεν το βάζει κάτω. Αφιερώνεται περισσότερο στη ζωγραφική της που μοιάζει το πιο ασφαλές καταφύγιο για εκείνη.
Παράλληλα, συνάπτει σχέση με την πασίγνωστη χορεύτρια, Τζοζεφίν Μπέικερ αδιαφορώντας για τα σχόλια που δημιουργούνται.
Με τον σύζυγο της Ντιέγκο Ριβιέρα
Το 1937, ο Ριβέρα προσφέρει άσυλο στον εξόριστο Λέον Τρότσκι. Ο Ρώσος πολιτικός έμεινε στο σπίτι της Κάλο, μαζί με τη γυναίκα του για δύο χρόνια.
Η γοητεία της Μεξικανής ζωγράφου δεν άργησε να δράσει. Λίγο καιρό μετά την άφιξή του στο Μεξικό, ο Τρότσκι έγραφε γράμματα στην Κάλο, τα οποία τα έκρυβε μέσα σε διάφορα βιβλία που της έδινε. Η σχέση τους δεν κράτησε πολύ καιρό. Σύντομα η Φρίντα βαρέθηκε τον «σχολαστικό του χαρακτήρα».
Το 1938 ο Γάλλος υπερρεαλιστής ποιητής Αντρέ Μπρετόν πήγε στο Μεξικό και συνάντησε την Κάλο, ενθουσιάστηκε απο το ταλέντο της, κάτι που η ίδια δεν εκτίμησε γιατί δεν θεωρούσε το έργο της υπερρεαλιστικό. Ο Αντρέ Μπρετόν μετά τη συνάντηση τους την χαρακτηρίζει «Σαν απαλή κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα».
Εντυπωσιασμένος ο γάλλος σουρεαλιστής από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος στην έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους και οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι.
Εκείνη ωστόσο τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα.
Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό.
Το 1939 θα βρει την Κάλο στο Παρίσι, όπου γνώρισε και συνδέθηκε φιλικά με σπουδαίους καλλιτέχνες του καιρού, όπως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν.
Οι εξωσυζυγικές σχέσεις τόσο της Φρίντας όσο και του Ριβέρα, συμπεριλαμβανομένων της σχέσης του Ριβέρα με την μικρότερη αδελφή της Κάλο και της Κάλο με άνδρες και γυναίκες, υπονόμευσαν τον γάμο τους και το ζευγάρι οδηγήθηκε σε διαζύγιο το 1939.
Την ίδια χρονιά η Κάλο ζωγράφισε μερικά από τα πιο διάσημα έργα της, μεταξύ ατών και τις «Δύο Φρίντες», με τη διπλή εκδοχή του εαυτού της να συμβολίζει την αγάπη και την προδοσία.
Ο ασυνήθιστα μεγάλος καμβάς (1,74 × 1,73 μ.) απεικονίζει δύο γυναικείες φιγούρες, η μία να κρατά το χέρι της άλλης. Κάθε μία αντιπροσωπεύει μία πλευρά του χαρακτήρα της.
Η αριστερή φιγούρα, ντυμένη με νυφικό ευρωπαϊκού τύπου, είναι η πλευρά της που ο Ριβέρα απέρριπτε και η δεξιά φιγούρα, ντυμένη με παραδοσιακή ενδυμασία είναι η πλευρά της που ο Ριβέρα αγαπούσε καλύτερα.
Από την καρδιά που απεικονίζεται στην ιθαγενή Κάλο, ξεκινά μια αρτηρία, η οποία οδηγεί σ' ένα μικροσκοπικό πορτρέτο του Ριβέρα που κρατάει στο αριστερό της χέρι.
Μια άλλη αρτηρία συνδέεται με την καρδιά της εξ αριστερών φιγούρας του πίνακα. Είναι πλήρως εκτεθειμένη και αποκαλύπτει την ανατομία της. Στο άκρο της η αρτηρία είανι κομμένη και η γυναικεία φιγούρα (η Ευρωπαία Κάλο) κρατάει ένα χειρουργικό εργαλείο, προσπαθώντας να σταματήσει τις σταγόνες του αίματος που πέφτουν πάνω στο λευκό φόρεμα.
"Δύο Φρίντες"
Η Κάλο και η Ριβέρα γρήγορα επανασυνδέθηκαν και μέσα στο 1940 μετακόμισαν στο πατρικό της, γνωστό ως «Το Γαλάζιο Σπίτι» (Casa Azul), στο Κογιοακάν.
Το 1941, η μεξικανική κυβέρνηση παραγγέλνει στην Κάλο μια σειρά πέντε πορτρέτων σημαντικών γυναικών της χώρας, με την ίδια ωστόσο να μην ολοκληρώνει ποτέ την παραγγελία εξαιτίας του θανάτου του πατέρα της.
Το 1943, η Κάλο διορίστηκε καθηγήτρια ζωγραφικής στην Σχολή Καλών Τεχνών « La Esmeralda». Η υγεία της όμως διαρκώς χειροτέρευε και έβρισκε ανακούφιση στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά.
Παρ 'όλα αυτά, συνέχισε να είναι παραγωγική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του' 40. Ζωγράφισε πολυάριθμες αυτοπροσωπογραφίες με ποικίλα, χτενίσματα, ρούχα και εικονογραφία, που δείχνει πάντα τον εαυτό της με ένα απαθές, αποφασιστικό βλέμμα, για το οποίο έγινε διάσημη.
Η Φρίντα Κάλο υποβλήθηκε σε πολλές χειρουργικές επεμβάσεις στα τέλη της δεκαετίας του '40 και στις αρχές της δεκαετίας του '50, συχνά με παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο.
Την ίδια περίοδο αντιμετώπισε έντονα κινητικά προβλήματα, που απεικονίζονται χαρακτηριστικά στον πίνακα «Αυτοπροσωπογραφία με το πορτρέτο του δρος Φάριλ (1951)», όπου είναι καθισμένη σε αναπηρική καρέκλα.
Η πρώτη της ατομική έκθεση στην Πόλη του Μεξικού το 1953, την βρήκε σοβαρά άρρωστη στο κρεββάτι ενός νοσοκομείου.
Παρά τα τεράστια προβλήματα υγείας η Κάλο δεν σταμάτησε στιγμή τον πολιτικό ακτιβισμό. Η τελευταία δημόσια εμφάνισή της ήταν μάλιστα σε διαδήλωση κατά της αμερικανικής εμπλοκής στην ανατροπή του προέδρου της Γουατεμάλας Jacobo Arbenz. Το ημερολόγιο έδειχνε 2 Ιουλίου.
Μία εβδομάδα περίπου μετά τα 47α γενέθλιά της, η Φρίντα Κάλο πεθαίνει στο λατρεμένο της Μπλε Σπίτι (13 Ιουλίου). Για τα αίτια του θανάτου της έχουν διατυπωθεί αναρίθμητα σενάρια, που ποικίλουν από πνευμονική εμβολή μέχρι και αυτοκτονία (από υπερβολική δόση ηρεμιστικών).
Την τελευταία της πνοή την άφησε στις 13 Ιουλίου 1954, στο «Γαλάζιο Σπίτι» της.
Μετά το θάνατο της, το «Γαλάζιο Σπίτι» έγινε μουσείο αφιερωμένο στην ζωή και το έργο της, με πρωτοβουλία του Ντιέγκο Ριβέρα. Το 1995, εκδόθηκαν το Ημερολόγιο της, που καλύπτει τα έτη 1944-1954, και οι Επιστολές της.
Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πεσσός, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.
Αν και η Φρίντα Κάλο ήταν μια επιτυχημένη καλλιτέχνιδα στη διάρκεια της ζωής της, η μεταθανάτια φήμη της αυξήθηκε σταθερά από τη δεκαετία του 70 και έφτασε σε αυτό που ορισμένοι κριτικοί ονομάζουν «Φρινταμάνια» τον 21ο αιώνα.
Τα δραματικά γεγονότα της ζωής της - ο εξουθενωτικός τραυματισμός, ο ταραγμένος γάμος, οι συγκλονιστικές ερωτικές υποθέσεις και η καταφυγή στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά - ενέπνευσαν πολλά βιβλία και ταινίες μετά τον θάνατό της.
«Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι ήμουν το πιο παράξενο άτομο στον κόσμο, αλλά μετά σκέφτηκα ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι, που πρέπει να υπάρχει κάποιος σαν εμένα. Κάποιος που να αισθάνεται παράξενος και ελαττωματικός, όπως κι εγώ. Προσπαθούσα πολύ να φανταστώ αυτό το άτομο, και φανταζόμουν ότι και αυτό με σκεφτόταν πολύ. Λοιπόν, αν είσαι εκεί έξω και διαβάζεις αυτό, να ξέρεις ότι, ναι, είμαι στ’ αλήθεια εδώ, και είμαι εξίσου περίεργη όπως κι εσύ», συνήθιζε να λέει.
